Daha sağlıklı bir gezegen, daha sağlıklı insanlar

Kendin ve Dünya için daha iyi bir sağlık adına beş küçük adım

Wynne Armand, MD – Katkıda Bulunan Yazar

Her şey birbirine bağlı. Bu cümleyi daha önce duymuşsundur ama tekrar etmekte fayda var. Aşağıda, hem kişisel sağlığını hem de gezegenimizin sağlığını iyileştirmenin beş yolu yer alıyor — çevrecilerin “ortak fayda” (co-benefit) dediği bu yaklaşım, aslında kazananı çok bir sistem öneriyor.

Kendi sağlığın ile gezegenin sağlığı nasıl kesişiyor?

1970 yılında, çevre sorunlarına dikkat çekmek amacıyla Dünya Günü ilan edildi. Bugün çevresel farkındalık hiç olmadığı kadar önemli. İklim değişikliğinin etkileri — yangınlar, fırtınalar, seller, kuraklık, sıcak hava dalgaları, deniz seviyesinin yükselmesi, türlerin yok olması ve daha fazlası — doğrudan ya da dolaylı olarak hepimizin sağlığını tehdit ediyor. Özellikle de en savunmasız olanları.

Örneğin fosil yakıtlar ve orman yangınlarından kaynaklanan hava kirliliği, solunum problemleri ve hastane yatışlarına yol açıyor. Isınan bölgeler nedeniyle keneler ve sivrisinekler gibi hastalık taşıyan böceklerin mevsimsel ve coğrafi sınırları genişliyor.

Gezegen sağlığı kavramı, insan sağlığı ile ekosistemlerin birbirinden ayrı düşünülemeyeceğini kabul eder. Attığımız her adımın zincirleme etkileri olabilir: bazıları öngörülebilir, bazıları şaşırtıcı ve birçoğu henüz fark edilmemiştir. Bireysel çabalar küçük görünse de, toplu olarak büyük farklar yaratabiliriz.

Kişisel ve gezegen sağlığını geliştirmek için 5 adım

1. Bitki ağırlıklı beslenmeyi benimse

Beslenmende bitkisel gıdaları artırırken, et tüketimini azaltmak kalp hastalığı, felç, obezite, yüksek tansiyon, tip 2 diyabet ve birçok kanser riskini azaltır. Aynı zamanda çevre için de faydalıdır: aynı miktarda protein için bitkisel bazlı yemekler, et bazlılara kıyasla daha düşük karbon ayak izi bırakır ve daha az doğal kaynak (toprak, su) kullanır.

2. Unutma, her bitki eşit değildir

Bitkisel gıdaların hem besin değeri hem de çevresel etkisi farklılık gösterir. Besin etiketlerini okumayı öğrenmek, ne yediğini anlaman açısından önemlidir. Belirli yiyeceklerin çevresel etkisini anlamak biraz daha zordur, çünkü bölgesel farklar rol oynar. Ancak genel bir fikir edinmek istersen, Our World in Data sitesindeki interaktif grafikler bu konuda çok yardımcı olur.

3. Aktif ulaşımı tercih et

Araba kullanmak yerine yürümeyi, bisiklete binmeyi ya da toplu taşımayı seç. Yetişkinler için önerilen fiziksel aktivite haftada 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz ve 2 gün kas güçlendirici egzersizdir. Düzenli fiziksel aktivite, ruh halini iyileştirir, kemik sağlığını destekler ve kilo kontrolüne yardımcı olur. Daha az araba kullanmak da hava kalitesini artırır, karbon salınımını ve astım gibi hastalıklara neden olan hava kirliliğini azaltır.

4. Şu an olduğun yerden başla ve konfor alanının dışına çık

Herkes için işe yarayan yöntem farklı olabilir. Belki haftada bir vegan öğün yemeye karar verirsin ya da kırmızı eti haftada birle sınırlarsın. Belki işe otobüsle gitmeyi denersin ya da sadece kış dışında bisikletle gitmeye başlarsın. Hedeflerin hem ulaşılabilir hem de seni zorlayan türden olsun.

5. Konuş, paylaş

Bireysel eylemler küçük gibi görünebilir ama bu konuda yalnız olmadığını bilmek rahatlatıcıdır. Neler yaptığını ve neden yaptığını paylaşmak, topluluk hissini artırır, dayanıklılığı güçlendirir.

Üstelik hedeflerini bir kişiyle paylaşırsan, o kişi de bir başkasıyla paylaşabilir — böylece etkini katlamış olursun. Kim bilir, belki o kişi ilerde okul menülerine karar veren bir görevli ya da yaya yollarını ve bisiklet şeritlerini planlayan bir şehir plancısı olur!

kaynak: Harvard Health Publishing

Bu yazıdaki hiçbir içerik, tarihi ne olursa olsun, doktorunuzun veya diğer nitelikli sağlık uzmanlarının doğrudan tıbbi tavsiyesinin yerine geçmemelidir.