Neden Oluşur?

Kısaca: Varis, bacak toplardamarlarında kapakçık yetersizliği ve venöz basınç artışıyla ilişkili bir durumdur. Zamanla damar duvarında ve kapakçıklarda yapısal değişiklikler gelişebilir; kanın kalbe dönüşü zorlaşınca damarda göllenme ve genişleme görülebilir. Altta yatan süreçler kişiden kişiye değişebilir ve tam olarak tek bir nedene indirgenemeyebilir. Bu çerçeve, güncel kılavuz ve derlemelerde de vurgulanmaktadır.

ejves.com+1

Dolaşım ve Kapakçıkların Rolü (özet)

Toplardamar kapakçıkları kanın tek yönde akmasına yardımcı olur. Kapakçıkların işlevinde azalma ve/veya damar duvarındaki değişiklikler olduğunda reflü (geri kaçış) ve venöz hipertansiyon gelişebilir; bu durum varislerin ortaya çıkmasına katkı sağlayabilir. Mekanizma multifaktöriyeldir (yaş, genetik yatkınlık, hormonal etkiler, mekanik basınç vb.). ejves.com+1

Not: Deneysel düzeyde, damar duvarının mekanik gerilimine yanıt veren bazı transkripsiyon faktörlerinin (ör. AP-1) sürece dahil olabileceğini gösteren çalışmalar yayımlanmıştır; bu bulgular laboratuvar temellidir ve klinik uygulamaya doğrudan karşılık gelmeyebilir. faseb.onlinelibrary.wiley.com+1

Kimlerde Daha Sık Görülebilir? (Risk etkenleri)

Aşağıdaki unsurlar varis gelişme olasılığını artırabilir; risk kişiye ve çalışmalara göre değişebilir:

• Yaş: Yıllar içinde toplardamar kapakçıklarında yıpranma artabilir. Mayo Clinic

• Cinsiyet ve hormonlar: Kadınlarda, hormonların damar duvarı üzerindeki etkileri ve gebelik nedeniyle risk daha yüksek olabilir. Mayo Clinic

• Aile öyküsü / genetik yatkınlık: Aile bireylerinde varis varsa risk artabilir. NCBI

• Fazla kilo/obezite: Bacak venlerindeki basınç artışına katkı sağlayabilir. NHS Inform

• Uzun süre ayakta durma/oturma (mesleki nedenler dâhil): Venöz dönüşü zorlaştırarak şikâyetleri tetikleyebilir. NHS Inform

• Gebelik: Kan hacmi ve hormonlardaki fizyolojik değişiklikler ile büyüyen uterusun mekanik etkisi, bacak ve pelvik damarlara yük bindirebilir; doğumdan sonra çoğu kişide bulgular gerileyebilir. NCBI

• Geçirilmiş DVT, travma, bazı yaşam tarzı etkenleri (ör. sigara) ve boy/antropometri gibi faktörler de çeşitli derlemelerde riskle ilişkilendirilmiştir. PMC

Sık Karıştırılan Durumlar

• Hemoroidler (rektal/anal varis benzeri genişlemeler) ve özofagus varisleri, farklı nedenlerle oluşan ve ayrı değerlendirilmesi gereken durumlardır; bacak varisleriyle aynı hastalık değildir. nhs.uk

Ne Yapabilirsiniz? (Kısa hatırlatmalar)

• Değerlendirme: Ani şişlik, kızarıklık, ağrı/ısı artışı, kanama veya bilek çevresinde renk değişikliği–yara gibi bulgular varsa tıbbi değerlendirme yararlı olabilir. Günlük yakınmalar için hafif/düşük kompresyon çorapları, bacakları yüksek tutma ve düzenli hareket semptomların yönetimine katkı sağlayabilir; uygun basınç ve beden seçimi için uzman görüşü önerilebilir. nhs.uk+1

Bu içerik tıbbi tavsiye değildir. Kişisel tanı ve tedavi planı için sağlık profesyoneline başvurmanız önerilir.