Varis Nedir?

Varis, çoğunlukla bacaklarda görülen, toplardamarların genişleyip kıvrımlı ve belirgin hâle gelmesi ile karakterize bir durumdur. Damarlar cilt altında mavi/koyu mor görünebilir; bazı kişilerde gün sonunda artan ağırlık, ağrı, kramp, kaşıntı ve şişlik gibi yakınmalar eşlik edebilir. İleri olgularda cilt değişiklikleri veya yaralar (venöz ülser) gelişebilir; kanama ve yüzeyel pıhtı (tromboflebit) gibi sorunlar da görülebilir. Belirti ve bulgular kişiden kişiye değişebilir; bazı kişilerde hiçbir şikâyet olmayabilir. Cleveland Clinic+1

Nasıl Oluşur?

Toplardamar içindeki tek yönlü çalışan kapakçıklar kanın kalbe doğru akışını destekler. Kapakçık işlevinde azalma ve/veya damar duvarındaki değişiklikler olduğunda geri kaçış (reflü) ve venöz basınç artışı oluşabilir; bu da damarın genişleyerek varise dönüşmesine katkı sağlayabilir. Mekanizma yaş, genetik yatkınlık, hormonal etkiler ve uzun süre hareketsiz kalma gibi etkenlerden etkilenebilir. NCBI+1

Ne Kadar Sık?

Varis yaygın bir durumdur; bildirilen oranlar çalışmaya ve tanımlara göre değişir. Örneğin Edinburgh Vein Study’de gövde (trunkal) varisleri erkeklerde , kadınlarda >strong#<32 civarında bildirilmiştir; Bonn çalışması ise varis prevalansını yaklaşık olarak raporlamıştır. Bu farklılıklar, örneklem ve yöntemlere göre değişkenlik gösterebilir. >span class="" data-state="closed"###NCBI+1

Kimlerde Daha Sık Görülebilir? (Risk Etkenleri)

• Yaş ilerledikçe toplardamar-kapakçık yapısı değişebilir.
• Aile öyküsü/genetik yatkınlık riski artırabilir.
• Kadın cinsiyeti ve hormonlar (gebelik, bazı hormon tedavileri) etkili olabilir.
• Fazla kilo/obezite ve uzun süre ayakta durma/oturma şikâyetleri tetikleyebilir. Bu faktörlerin katkısı bireysel olarak değişebilir.Cleveland Clinic+1

En Sık Nerede Görülür?

Varisler genellikle alt ekstremitede (baldır–bilek hattı) belirginleşir; yerçekimi ve “baldır kas pompası” dinamikleri nedeniyle bacaklar daha sık etkilenir.Cleveland Clinic

Sık Bildirilen Belirtiler

• Ağrı, ağırlık, sızlama, gün sonunda artabilen şişlik,
• Gece krampları, kaşıntı, ciltte renk değişikliği (staz dermatiti/varis ekzeması),
• Bazı kişilerde yalnızca kozmetik görünüm sorunu. Komplikasyonlar arasında kanama, yüzeyel tromboflebit ve venöz ülser sayılabilir; bu bulgular tıbbi değerlendirme gerektirebilir.NICE+1

Not: Bu gruplama, damar çaplarına dayalı pratik bir sınıflamadır; kesin tanı ve tedavi planı için dupleks ultrason değerlendirmesi yararlı olabilir. NICE

Fotoğraf A: normal çalışan kapak ve damarı gösterir. Normal bir kan akışı vardır.

Fotoğraf B: Zarar görmüş ya da zayıflamış kapak vardır. Anormal bir kan akışı vardır. Damar duvarları incelmiş ve gerilmiştir.

Ortadaki fotoğrafta da varisli damarların nerelerde ortaya çıkabileceğini görebilirsiniz.

Ne Zaman Değerlendirme Gerekebilir?

• Ani şişlik, kızarıklık, ağrı/ısı artışı,

• Kanama,

• Bilek çevresinde renk değişikliği, deri kalınlaşması veya iyileşmeyen yara (ülser).
  Bu durumlarda bir vasküler/venöz değerlendirme önerilebilir. NICE kılavuzu, semptomlu veya komplike varislerde uygun merkezlere yönlendirmeyi vurgular. NICE+1

Günlük Yönetim İçin Kısa Notlar

• Hareketlilik, uzun süre ayakta/oturarak kalmaktan kaçınma ve aralıklı bacak elevasyonu,

• Doğru beden ve uygun düzeyde kompresyon çorabı kullanımı (semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir),

• Kilo yönetimi ve düzenli yürüyüş/yüzme/bisiklet gibi aktiviteler.
  Uygunluk ve kompresyon düzeyi için sağlık profesyoneli görüşü yararlı olabilir. Cleveland Clinic

Bu içerik tıbbi tavsiye değildir. Kişisel tanı ve tedavi planı için sağlık profesyoneline başvurmanız önerilir.